ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ 22 ਮਾਰਚ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਰਫਿਊ ਅਤੇ ਲਾਕਡਾਉਨ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵਿਚ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿਚ ਲਗਾਤਾਰ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਪਰ ਲੋਕ ਹਾਲੇ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਿਸਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁਣ ਕੈਪਟਨ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੁਬਾਰਾ ਸਖਤੀ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ 100 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਅਜਿਹੀ ਹੀ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਫਲੂ ( ਇੰਫਲੁਏੰਜਾ) ਦੀ ਮਾਰ ਝੱਲ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ 1918 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਇਸ ਮਹਾਮਾਰੀ ਦੌਰਾਨ 8 ਲੱਖ 16 ਹਜਾਰ 317 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ 4 ਫੀਸਦੀ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਬਾਦੀ 25 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਘੱਟ ਗਈ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਰਾਜ ਦੀ ਕੁਲ ਆਬਾਦੀ 1 ਕਰੋੜ 93 ਲੱਖ 37 ਹਜਾਰ 146 ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਚਲ, ਹਰਿਆਣਾ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਨ। ਜੇਕਰ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਜਲੰਧਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਤਾਂ ਇੱਥੇ 31803 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ ਸੀ।
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀਨ ਸੇਨੇਟਰੀ ਕਮੀਸ਼ਨਰ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਬੁਖਾਰ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਰੀਜ ਨੂੰ 80 ਤੋਂ 90 ਦੀ ਪਲਸ ਦੇ ਨਾਲ 104 ਡਿਗਰੀ ਬੁਖਰ ਆਉਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਿਰ, ਪਿੱਠ ਅਤੇ ਜੋੜਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਦਰਦ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਮਰੀਜ ਨੂੰ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਾਫੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾਲ ਸੰਕ੍ਰਮਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਸਿਰਫ 3 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੁਆਰਾ ਫੇਫਡ਼ਿਆਂ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਭਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਫਲੂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਦੀਆਂ ਫੌਜੀ ਛਾਉਣੀਆਂ ਤੋਂ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਗਰਸਤ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਜਿਆਦਾਤਰ ਅੰਗ੍ਰੇਜ ਫੌਜੀ ਹੀ ਸਨ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ 1 ਅਗਸਤ 1918 ਨੂੰ ਸ਼ਿਮਲਾ ਵਿੱਚ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਫਲੂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮਰੀਜ ਫੌਜੀ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਿਮਾਚਲ ਦੀਆਂ ਛਾਉਣੀਆਂ ਵਿਚ ਲਗਾਤਾਰ ਮਰੀਜ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ। ਹਰਿਆਣਾ ਦੀ ਅੰਬਾਲਾ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲਾਹੌਰ, ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਫਤਿਹਗੜ ਦੀਆਂ ਛਾਉਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹ ਫਲੂ ਫੈਲ ਗਿਆ।
ਜੁਲਾਈ 1918 ਤੱਕ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਫਲੂ ਹੋਣਬਾਰੇ ਅਨਸ਼ਚਿਤਤਾ ਬਣੀ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਅਲਬਰਟ ਵਿਕਟਰ ਅਤੇ ਮੇਯੋ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮਰੀਜ ਨੂੰ ਭਰਤੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਗਸਤ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਸ਼ਿਮਲਾ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਯੂਰੋਪੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਫਲੂ ਦੇ ਲੱਛਣ ਪਾਏ ਗਏ ਜੋ ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਬਲ ਸਨ ।
ਇਸ ਮਹਾਮਾਰੀ ਤੋਂ ਸਬਕ ਲੈਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ
ਸਪੈਨਿਸ਼ ਫਲੂ ਵੀ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਆਧੁਨਿਕ ਰੋਗ ਸੀ। ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜਾਹੀ, ਜਹਾਜਾਂ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾਲ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਵਣਜ, ਅਤੇ ਡਾਕ ਨੈੱਟਵਰਕ ਨੇ ਇਸ ਰੋਗ ਨੂੰ ਇੱਕ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਦੂੱਜੇ ਖੇਤਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਸੀ। ਸਪੈਨਿਸ਼ ਫਲੂ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ 100 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਵੀ ਸਬਕ ਲੈਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਇਹੀ ਵਜ੍ਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਨੂੰ ਭੀੜ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿ ਕਰ ਕੰਟਰੋਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਿਹਤ ਮੰਤਰਾਲਾ ਨੇ ਜੋ ਨਿਯਮ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੇ ਹਨ ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਅਮਲ ਕਰ ਸਮਝਦਾਰੀ ਦਿਖਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
