ਭਾਰਤੀ ਰਿਜਰਵ ਬੈਂਕ ਯਾਨੀ RBI ਭਾਰਤ ਦੀ ਮੁਦਰਾ ਸੰਸਥਾ ਹੈ . ਆਰਬੀਆਈ ਨਵੇਂ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਿੰਟ ਕਰਨ ਦਾ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ , ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਫੈਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ . ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਆਰਬੀਆਈ ਇੱਕ ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਨੂੰ ਛੱਡਕੇ ਸਾਰੇ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਛਪਾਈ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ , ਪਰ 1 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਦੀ ਛਪਾਈ ਅਤੇ ਸਿੱਕੇ ਨੂੰ ਢਾਲਣ ਦਾ ਕੰਮ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰਾਲਾ ਦੇ ਕੋਲ ਹੈ .
ਸਿੱਕਾਂ ਦਾ ਅਕਾਰ ਕਿਉਂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਛੋਟਾ ?
ਦਰਅਸਲ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਿੱਕੇ ਦੀ ਦੋ ਵੈਲਿਊ ਹੁੰਦੀ ਹੈ , ਜਿਸ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ , ਸਿੱਕੇ ਦੀ ‘ਫੇਸ ਵੈਲਿਊ’ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਉਸਦੀ ‘ਮੇਟੇਲਿਕ ਵੈਲਿਊ .
ਸਿੱਕੇ ਦੀ ਫੇਸ ਵੈਲਿਊ : ਇਸ ਵੈਲਿਊ ਤੋਂ ਮਤਲੱਬ ਉਸ ਸਿੱਕੇ ਉੱਤੇ ਜਿੰਨੇ ਰੁਪਏ ਲਿਖੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ . ਇਹ ਉਸਦੀ ਫੇਸ ਵੈਲਿਊ ਹੁੰਦੀ ਹੈ .
ਸਿੱਕੇ ਦੀ ਮੇਟੇਲਿਕ ਵੈਲਿਊ : ਇਸਦਾ ਮਤਲੱਬ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜਿਸ ਧਾਤੁ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ . ਜੇਕਰ ਉਸ ਸਿੱਕੇ ਨੂੰ ਪਿਘਲਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਧਾਤੁ ਦੀ ਮਾਰਕੀਟ ਵੈਲਿਊ ਕਿੰਨੀ ਹੋਵੇਗੀ .
ਮੰਨ ਲਓ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀ ਇਕ ਰੁਪਏ ਦਾ ਸਿੱਕਾ ਪਿਘਲਾਉਂਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਉਸ ਧਾਤੁ ਨੂੰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਵੇਚਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਉਹ 2 ਰੁਪਏ ਵਿੱਚ ਵਿਕਦਾ ਹੈ ਜੇਕਰ ਅਜਿਹਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਲੋਕ ਸਾਰੇ ਸਿਕੇ ਪਿਘਲਾਕੇ ਵੇਚ ਦੇਣ ਕਿਓਂਕਿ ਹਰ ਸਿੱਕੇ ਮਗਰ ਓਹਨਾ ਨੂੰ ਇਕ ਰੁਪਏ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਹੋਵੇਗਾ ਹੈ . ਇਸੇ ਲਈ ਹੀ ਸਿੱਕੇ ਦੀ ਮੇਟੇਲਿਕ ਵੈਲਿਊ ਉਸਦੀ ਫੇਸ ਵੈਲਿਊ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ .
ਮਹਿੰਗਾਈ ਵੱਧਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਧਾਂਤਾਂ ਵੀ ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ .ਇਸ ਦੇ ਚਲਦੇ ਸਰਕਾਰ ਹਰ ਸਾਲ ਸਿੱਕੇ ਦਾ ਅਕਾਰ ਛੋਟਾ ਕਰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਸਤੀ ਧਾਤੁ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ .ਇਸ ਲਈ ਹੁਣ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਇਕ ਰੁਪਏ ਦੇ 10 ਸਿੱਕੇ ਪਿਘਲਾਕੇ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਵੇਚੋਗੇ ਤਾਂ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਧਾਂਤ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵੀ 10 ਰੁਪਏ ਹੋਵੇਗੀ.
