ਯਾਰਸਾਗੁੰਬਾ ਯਾਨੀ ਗਰਮੀਆਂ ਦਾ ਘਾਹ । ਇਹ ਸੋਨੇ ਤੋਂ ਵੀ ਮਹਿੰਗੀ ਹੈ । 1 ਕਿੱਲੋ ਯਾਰਸਾਗੁੰਬਾ ਦੀ ਕੀਮਤ ਲੱਗਭੱਗ 1 ਲੱਖ ਡਾਲਰ ਯਾਨੀ ਲੱਗਭੱਗ 65 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਹੈ । ਇਸਨੂੰ ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੀ ਵਾਇਗਰਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਕੈਂਸਰ ਅਤੇ ਖਾਸ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਮਰਦਾਨਾ ਕਮਜੋਰੀ ਵਿੱਚ ਫਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਯਾਰਸਾਗੁੰਬਾ ਸਿਰਫ ਹਿਮਾਲਿਆ ਅਤੇ ਤੀਬਬਤੀ ਪਠਾਰ ਉੱਤੇ 3000 ਤੋਂ 5000 ਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ ਉੱਤੇ ਮਿਲਦਾ ਹੈ । ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ , ਹਰ ਸਾਲ ਮਈ ਤੋਂ ਜੂਨ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਹਜਾਰਾਂ ਲੋਕ ਪਹਾੜ ਦੇ ਵੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਲੋਕ ਯਾਰਸਾਗੁੰਬਾ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
ਇਹ ਲੋਕ ਤਿੰਨ ਹਜਾਰ ਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ ਉੱਤੇ ਕੈਂਪ ਲਗਾ ਕੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਪੰਜ ਸਾਲ ਤੋਂ ਯਾਰਸਾਗੁੰਬਾ ਦਾ ਵਪਾਰ ਕਰ ਰਹੇ ਕਰਮਾ ਲਾਂਬਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦੂਰ ਦਰਾਜ ਤੋਂ ਗੋਰਖਾ ,ਧਾਧਿੰਗ ,ਲਾਮਜੁੰਗ ਜਿਲੈ ਤੋਂ ਲੋਕ ਇੱਥੇ ਯਾਰਸਾਗੁੰਬਾ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ।
ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਜਿੰਦਗੀ ਜਿਉਂਦੇ ਹਨ ਯਾਰਸਾਗੁੰਬਾ ਲਬਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ
ਯਾਰਸਾਗੁੰਬਾ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਏ ਲੋਕ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਤੱਕ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਜਿੰਦਗੀ ਜਿਉਂਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਟੇਂਟ ਲਗਾ ਕੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਸੁਸ਼ੀਲਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਤੀ ਦੀ ਮਈ ਅਤੇ ਜੂਨ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਹਰ ਦਿਨ ਇਹੀ ਕੰਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਯਾਰਸਾਮਗੁੰਬਾ ਦੇ ਬਦਲੇ ਜੋ ਪੈਸਾ ਉਨ੍ਹਾਂਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਉਸਤੋਂ ਉਹ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਅੱਧਾ ਸਾਲ ਕੱਟ ਲੈਂਦੇ ਹਨ । ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੋ ਹਜਾਰ ਡਾਲਰ ਕਮਾਏ ਸਨ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ 2 ਮਹੀਨਾ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਕਮਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਉਹ ਛੇ ਮਹੀਨਾ ਵਿੱਚ ਦੂਜਾ ਕੰਮ ਕਰਕੇ ਕਮਾਉਂਦੇ ਹਨ ।
ਯਾਰਸਾਗੁੰਬਾ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀ ਹੈ ਕਮੀ
ਵੱਧਦੀ ਮੰਗ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਦੇ ਅਸਰ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਯਾਰਸਾਗੁੰਬਾ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ । ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਮਨਾਂਗ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 15 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਯਾਰਸਾਗੁੰਬਾ ਤਲਾਸ਼ ਰਹੀ ਸੀਤਾ ਗੁਰੁੰਗ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਂ ਹਰ ਦਿਨ ਸੌ ਯਾਰਸਾਗੁੰਬਾ ਤੱਕ ਤਲਾਸ਼ ਲੈਂਦੀ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਦਿਨ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਾਲ ਦਸ – ਵੀਹ ਹੀ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ ।
ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਆਦਾ ਮੰਗ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਯਾਰਸਾਗੁੰਬਾ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਆ ਰਹੀ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਮੈਨੂੰ ਰੋਜਾਨਾ ਸੌ ਯਾਰਸਾਗੁੰਬਾ ਮਿਲਦੇ ਸਨ ਤੱਦ ਕੀਮਤਾਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸੀ । ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵੱਧ ਗਈਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਯਾਰਸਾਗੁੰਬਾ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ।
ਯਾਰਸਾਗੁੰਬਾ ਉੱਤੇ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਟੈਕਸ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਲੋਕ
ਨੇਪਾਲ ਸੇਂਟਰਲ ਬੈਂਕ ਦੀ ਇੱਕ ਜਾਂਚ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ , ਜੋ ਲੋਕ ਯਾਰਸਾਗੁੰਬਾ ਲੱਬਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਾਲਾਨਾ ਕਮਾਈ ਦਾ 56 ਫੀਸਦੀ ਇਸ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ । ਯਾਰਸਾਗੁੰਬਾ ਦੀ ਫਸਲ ਕੱਟਣ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਟੈਕਸ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਸਾਲ 2014 ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇੱਕ ਜਾਂਚ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ , ਯਾਰਸਾਗੁੰਬਾ ਦੇ ਕੰਮ-ਕਾਜ ਤੋਂ ਨੇਪਾਲ ਦੀ ਮਾਲੀ ਹਾਲਤ ਨੂੰ 51 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਆਮਦਨੀ ਹੋਈ ।ਇਸ ਦੀ ਤਸਕਰੀ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ।
